سالهای زیادی میزان تولید عسل اردبیل در صدر جدول تولیدکنندگان عسل بود و مرغوبیت این عسل آنچنان بود که همتایی نداشت.
به گزارش عسل نما، سابقه عسل یا همان عصاره شیرینی که در زبان فارسی به آن انگبین میگوییم، در استانهای زیادی از جمله استان اردبیل به قرنها قبل بازمی گردد. برای اینکه یک کیلو عسل به ثمر بنشیند، زنبور باید شهد «۲۰» میلیون گل را جمع و به کندو حمل کند پس معلوم است که عسل به سادگی پرورش پیدا نمیکند. این موضوع نشان میدهد که فرآیند تولید این محصول به آسانی انجام نمیشود و زحمت سنگینی بر دوش تولیدکنندگان عسل است،اما خستگی این زحمات وقتی بر دوش زنبورداران میماند که علاوه بر سختیهای متعارف تولید عسل، بیتوجهی مسئولان و بیرونقی بازار، نبود صادرات به آن اضافه شود.
در سالهای اخیر اردبیلیها همواره در تولید و تهیه عسل نقش داشتهاند و اردبیل استانی است که نام خود را به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گره زده است.
تعداد زیادی از ساکنان کوهستانهای اردبیل به کار پرورش گل و زنبور مشغول بودند و چندین هزار تن عسل، دستاورد چند ماهه تلاش آنها بود که رزق بقیه سالشان را نیز تامین میکرد. اما در سالهای اخیر بهدنبال گرانیها و تورم بیسابقه و مشکلات متعدد در بخشهای کشاورزی و دامداری و زنبورداری، مسائل در این بخش نیز نمود پیدا کرد تا جاییکه میزان عسل تولیدی این استان پیشتاز به طرز نگران کنندهای کاهش یافت.در سالهای اخیر نیز در سایه بیتوجهی مسئولان و بیتدبیری برخی مدیران، مانند اغلب عرصههای دامداری و کشاورزی، دلالان و افراد سوادجو به عرصه تولید عسل نیز ورود کرده و اقدام به تولید عسلهای تقلبی کردند.
این افت تا آنجا پیش رفت بازار عسل اردبیل در سالهای گذشته کاهش ۶۰ درصدی شاهد بود،که یکی از علت های افت کاهش بازار عسل اردبیل و حضور استانها و کشورهای همسایه در بازارهای رقیب بوده است.
مسافران سرعین شاید این قضیه را دانسته اند که دیگر از عسل های خالص سبلان خبری نیست و فروشگاههای سرعین را عسل ترکیه و سایر استانها تسخیر کرده است.
با اینکه خیلی از مغازه داران معتقدند عسل ترکیه همان عسل اردبیل است که بصورت خام فروشی صادر و بصورت بسته بندی شیک وارد بازار ایران می شود، ولی همین موضوع باعث شده تا عسل سبلان با قیمت پایین از کشور خارج و با قیمت گران دوباره وارد کشور شود.
در حال حاضر نبود صنایع بسته بندی استاندارد درکشور یکی از مهم ترین مشکلات صادرات مواد غیر نفتی به خصوص مواد خوراکی و محصولات کشاورزی محسوب می شود به شکلی که بررسی هایی که از سوی وزارت جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت انجام شده، نشان می دهد سالانه ۲۵ تا ۳۰ درصد محصولات کشاورزی درکشور به دلیل نبود صنایع بسته بندی اصولی، استاندارد و مدرن به ضایعات تبدیل می شوند و کشور ازاین راه بیش از۱۰ میلیارد دلارخسارت متحمل می شود.
طبق تحقیقات بسته بندی برای افزایش فروش و صادرات تا جایی اهمیت دارد که از سوی بسیاری از کشورها و شرکت های بزرگ اقدامی استراتژیک محسوب می شود و هرسال میلیاردها دلار در این زمینه سرمایه گذاری و هزینه می کنند.
عسل اردبیل جایگاه خود را از دست می دهد
بعنوان نمونه در جلسهای که با حضور زنبورداران اردبیلی بر گزار شد، یکی از نگرانی های بازار عسل همین نبود بسته بندی مناسب در عرضه محصولات بوده است.
در آن زمان اکبر نیکزاد استاندار سابق اردبیل در جلسه ای با زنبورداران گفت: تولید با کیفیت عسل، بستهبندی استاندارد در وزنهای مختلف و تعیین قیمت پایه با درجهبندی محصول، جایگاه حقیقی آن را در کشور ارتقا داده و تثبیت میکند بر همین اساس قرار شد تسهیلاتی در این راستای برای برخی از کارخانه داران داده شود تا عسل سبلان با یک برند مشهور وارد بازار شود.
یاشار پور مجید روزنامه نگار اردبیل در این مورد می گوید: با توجه به ظرفیتهای بالای استان اردبیل در تولید محصولات کشاورزی وغذایی این استان در صورت حمایت میتواند در صورت استانداردسازی مناسب محصولات و کالاهای غذایی و کشاورزی در میان بازارهای جهانی جایگاه ویژه ای باز کند و صادرات محصولات استان به کشورهای خارجی تداوم یابد.
وی با اشاره به اینکه زیرساخت های اقتصادی استان اردبیل ضعیف و در عین حال تک محصولی است. این واقعیتی تلخ و در عین حال قابل درمان است، می گوید: خام فروشی فقط به عسل خلاصه نمی شود بلکه در بخش معدن اغلب معادن استان بلااستفاده اند و اگر هم فعالیتی باشد در حد خام فروشی است و معلوم نیست ادامه این روند خیلی هم به نفع استان باشد! این موضوع تنها به معدن اختصاص ندارد بلکه سیب و عسل نیز این سالها به این بیماری اقتصادی مبتلا شده است وعسل سبلان که روزی برندی قابل اعتماد در سطح کشور بود ، این روزها دیگر آن جایگاه سابق را ندارد.
آمارها چه می گویند؟
با اینکه آمار دقیقی از صادارت و عرضه عسل بصورت خام وجود ندارد ولی طبق آمار اعلام شده سالانه ۳۶۰ تن عسل از ۲۶ هزار و ۲۱۵ کلونی زنبور عسل موجود در شهرستان خلخال تولید می شود که قریب به ۷۰ درصد از آن بصورت خام از استان خارج می شود که از این رقم۶۰ تن عسل سبلان در شش ماهه نخست سال جاری به کشورهای عراق و مالزی صادر شده است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان در مصاحبه با خبرنگار ساوالان خبر، با اشاره به صادرات ۵۷ تن عصل مومدار و ۳۷ تن شهد عسل به کشورهای مالزی، یمن، عربستان و عراق اظهار کرد: حدود ۹۹٫۵ درصد از کندوهای استان مدرن بوده و تنها نیم درصد این کندوها به شکل بومی مدیریت میشود.
وی گفت: تعداد زنبورستانهای استان ۲ هزار و ۷۱۲ عدد است که با فراهم کردن اشتغالزایی برای ۵ هزار و ۲۳۵ نفر از این تعداد زنبورستان ۶ هزار و ۲۹ تن عسل مرغوب تولید و روانه بازار مصرف شده است.
این مسئول از فعال بودن ۹ واحد بستهبندی عسل بیش از دو برابر ظرفیت تولیدی خبر داده و معتقد است بسته بندی بیشتر بصورت سنتی بوده و آنگونه که عسل سبلان شایسته است در بازارها جهانی حضور داشته باشد، نیست.
انتقاد از خروج عسل اردبیل بصورت خام و عرضه عسل تقلبی
در این مورد رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی استان اردبیل با انتقاد از خروج عسل بصورت خام و عرضه عسل تقلبی در مهد تولید عسل ناب سبلان به خبرنگار ساوالان خبر، گفت: استان اردبیل از دیرباز یکی از مناطق مهم عسل طبیعی نه تنها در کشور بلکه در دنیا است بنابراین باید برای سالهای آینده برنامهریزی درست، دقیق و مدون در برچیدن زمینههای عرضه عسل تقلبی فراهم آید تا بیش از هر زمان دیگر این محصولات شکل و قالب استاندارد به خود بگیرد.
پیرموذن افزود: کشورهای عراق، آذربایجان، پاکستان و ترکمنستان مهمترین کشورها برای صادرات محصولات و مواد غذایی استان اردبیل است که با رایزنی های انجام شده و سیاست جدید دولت تدبیر و امید مبنی بر تعامل با جهانیان، کشور روسیه نیز به مشتری جدید محصولات غذایی و کشاورزی استان اردبیل افزوده شده است.
اقتصاد عسل در استان اردبیل احیا شود
رئیس انجمن زنبور داران و تولیدکنندگان عسل با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص جلوگیری از خام فروشی محصولات تولید داخل در حوزه های مختلف، گفت: متاسفانه پدیده خام فروشی ضربه سنگینی به پیکره اقتصاد وارد کرده است.
علی رضا بیگناه گفت: ضروری است اقتصاد عسل در استان اردبیل احیا شود.
علی رضا بیگناه تصریح کرد: با وجود اینکه این منطقه از قطبهای تولید عسل کشور است، اقتصاد عسل معنای حقیقی خود را نیافته است.
وی با تاکید به ضرورت توجه دستگاه های متولی به اقتصاد و درآمدزایی ناشی از زنبورداری اضافه کرد: این در حالی است که در کشورهایی که فاقد این موهبت الهی هستند حتی دانشکده زنبور عسل ایجاد شده است.
به گفته بیگناه استعداد تولید عسل در اردبیل شاخص بوده و عسل سبلان جزو نمونه های کیفی عسل در سطح دنیا است.
وی با بیان اینکه توجه نهادهای برنامه ریز به درآمدزایی عسل می تواند این صنعت را احیا کند، اضافه کرد: در حال حاضر بازارهای کشورهای همسایه نسبت به این محصول ایرانی علاقه مندند.